Nie będę udawać, że jest to sztuka dla każdego. Jeśli idziecie do muzeum po to, aby pooglądać landszafty, to w Susch macie je na żywo (można usiąść w przyjemnym bistro i podziwiać przez okna). W bieżącej ekspozycji właściwie nie ma obrazów. Są zdjęcia, instalacje, dużo sztuki performance zarejestrowanej kamerą wideo, twórczości konceptualnej - nieoczywistej, często hermetycznej i niezrozumiałej bez wgłębienia się w kontekst. Czy jest to sztuka kontrowersyjna? Tak i nie. Tak, jeśli zatrzymamy się tylko na nagości i seksie. Nie, jeśli wcześniej poczytamy o artystkach i zorientujemy się, w jakich czasach tworzyły i co chciały wyrazić. Dlatego, aby z wystawy wynieść jak najwięcej, najlepiej byłoby zwiedzić ją z przewodnikiem. Jest natomiast jedna rzecz, którą mogę Wam zagwarantować. To, co zobaczycie w Susch, prowokuje. Do przemyśleń, dyskusji i odkrywania sztuki, która nie jest łatwa i przyjemna.
Po południu w muzeum nieco się zagęszcza. Słychać różne języki, w tym polski. Grażyna Kulczyk przyznaje, że zainteresowanie stworzonym przez nią miejscem jest duże. Są dni, kiedy odwiedza je nawet dwieście osób. Obawy, jak odważną sztukę przyjmą lokalni mieszkańcy, okazały się niepotrzebne. Gryzończycy z wyrozumiałością i zaciekawieniem odbierają to, co dzieje się w ich wiosce. A dzieje się dużo. Poza wystawami odbywają się w Susch wykłady artystów, koncerty, pokazy performance, dyskusje o sztuce. Twórcy przyjeżdżają też na stypendia, bo gdzie indziej jak nie w spokojnym szwajcarskim miasteczku można idealnie odciąć się od świata i w spokoju popracować, mając jednocześnie artystyczny ferment na wyciągnięcie ręki.
Kiedy popijam kawę w ciepłym, wyłożonym drewnem muzealnym bistro, w którym na ścianach wiszą ryciny Stanisława Witkiewicza, czuję się jakbym przeniosła się do góralskiej chaty gdzieś pod Zakopanem. W mini-sklepie tuż obok kasy biletowej można kupić specjalnie stworzoną dla muzeum biżuterię polskiej projektantki Orskiej (z kamieniami z Susch) i maskotki-wilki od Ugly Toys. Drobne rzeczy, które cieszą miłośników designu i promują polskie rzemiosło w nowoczesnym wydaniu. Proszę o więcej! Jest jeszcze jedna rzecz, która w muzeum Susch sprawia, że rozpływam się jak bałwan na wiosnę. Biblioteka na poddaszu. Jasne drewno, miękkie fotele, książki o sztuce. Mogłabym tam zamieszkać.
Wychodząc do świata po kilku godzinach spędzonych w przestrzeniach muzeum czułam się jak wybudzona po długim śnie. Grażyna Kulczyk powiedziała w jednym z wywiadów, że dla niej jest to miejsce-marzenie. I właśnie dlatego warto się tam wybrać. Żeby kawałek tego marzenia, choć na tych parę godzin, uszczknąć też dla siebie.